Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã, đang và sẽ ảnh hưởng sâu rộng đến tất cả các lĩnh vực trong đời sống, trong đó có giáo dục.
Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 mà điển hình là sự bùng nổ ngày càng mạnh mẽ của công nghệ thông tin đang thay đổi diện mạo của nền giáo dục không chỉ ở các quốc gia phát triển mà còn ở các nước đang phát triển như Việt Nam.
Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang lan tỏa, gắn kết các thành phần kinh tế, thúc đẩy sự phát triển vượt trội các thành tựu khoa học – công nghệ. Nó tác động rất lớn đến nền kinh tế, có thể thay đổi, làm triệt tiêu nhiều ngành nghề trong tương lai.
Chẳng hạn, với sự ra đời của điện thoại thông minh, nghề chụp ảnh gần như đã không còn tồn tại. Hay với sức mạnh của internet, báo giấy là một trong những ngành có nguy cơ triệt tiêu. Sự ra đời của dịch vụ Uber, Grab làm chao đảo taxi truyền thống. Chính vì vậy, nền giáo dục, trong đó giáo dục đại học phải nhanh chóng có những thay đổi, đổi mới mô hình giảng dạy, đào tạo và nghiên cứu thì mới có thể đáp ứng được nhu cầu nhân lực mới của xã hội.
Giáo dục 4.0 là mô hình ứng dụng các tiến bộ công nghệ thông tin để nâng cao hiệu quả cho việc đào tạo, giúp hoạt động dạy và học diễn ra mọi nơi. Đặc biệt hơn, nó còn góp phần thay đổi tư duy và cách tiếp cận về mô hình đại học. Trong nền giáo dục 4.0, trường đại học không chỉ là nơi đào tạo, nghiên cứu, mà còn là trung tâm đổi mới sáng tạo, giải quyết các vấn đề thực tiễn, mang giá trị cho xã hội.
Đào tạo trực tuyến là tương lai của ngành giáo dục
Các trường đại học đang đặt ra câu hỏi làm thế nào để đổi mới phương pháp giảng dạy, thay đổi chương trình đào tạo, ứng dụng các tiến bộ công nghệ thông tin, giúp nâng cao hiệu quả việc dạy và học, giúp hoạt động dạy và học diễn ra mọi lúc và mọi nơi. Bộ Giáo dục và Đào tạo đã khuyến khích các trường triển khai đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo để hướng tới một nền giáo dục hiện đại, hội nhập quốc tế theo hướng đổi mới phương pháp dạy học, thi và đánh giá; phát triển đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý; xây dựng thương hiệu riêng của từng trường để thu hút người học và điều quan trọng nhất là đáp ứng được nhu cầu ngày càng cao về nhân lực của xã hội.
Tại buổi hội thảo Mô hình ĐH 4.0 – Nền tảng giáo dục thế kỷ XXI do Trường Đại học Nguyễn Tất Thành tổ chức vào tháng 7/2017, giáo sư Gottfried Vossen (ĐH Münster, Đức) đã đề xuất mô hình: Dạy học 4.0 – Nghiên cứu 4.0 – Quản lý 4.0.
Trong đó, dạy học 4.0 gồm: có nhiều hình thức học tập mới, thời gian và địa điểm học tập không bị ràng buộc, có sự thay đổi phù hợp với đối tượng học, cung cấp nhiều kỹ năng phù hợp hơn. Nghiên cứu 4.0 bao gồm: hình thức nghiên cứu mới (tốc độ, kết quả, quá trình đánh giá), hệ thống dữ liệu quy mô lớn hơn và đa đạng nguồn hơn. Quản lý 4.0 gồm: giảng dạy (hệ thống phần mềm thực hiện được nhiều mục đích hơn, những công cụ quản lý hiệu quả hơn, hệ thống thông tin lớn hơn), nghiên cứu khoa học (hệ thống thông tin nghiên cứu khoa học, quản lý dự án), quản lý cơ sở đào tạo, bộ phận hỗ trợ tài chính.
Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cũng đang dự kiến xây dựng hệ thống đào tạo trực tuyến dành cho công nhân, nâng cao kỹ năng an toàn lao động, do có thực trạng các khu công nghiệp tuyển lao động phổ thông không qua đào tạo, không có kỹ năng tự bảo vệ mình. Khi sức lao động phổ thông bị vắt kiệt, đồng lương thì không thể tăng mãi, yếu tố gia đình con cái làm cho năng suất lao động kém đi…, họ sẽ bị đẩy ra khỏi thị trường lao động. Khi đó cuộc sống của họ sẽ rất bấp bênh bởi xuất phát của họ là không được đào tạo, trong tay họ không có nghề nghiệp, đã thoát ly khỏi nông thôn giờ quay về làm nông dân cũng gặp khó khi công cụ, đất đai không có. Nông nghiệp bây giờ cũng là nông nghiệp hữu cơ, đòi hỏi có tri thức.
Chỉ có giáo dục hiện đại, thông qua giáo dục trực tuyến mới giúp họ được đào tạo lại.
Đào tạo trực tuyến đang là xu hướng giáo dục nổi bật nhằm chuẩn bị cho nguồn nhân lực số, có kiến thức, kỹ năng làm việc trong môi trường toàn cầu hóa. Cùng với sự phát triển của công nghệ, việc xây dựng môi trường học tập trực tuyến hiện đại, xây dựng các nội dung giảng dạy trực tuyến được phát triển theo hướng ngày càng tiếp cận gần hơn với người học. Người học có thể khai thác nội dung học tập trực tuyến từ thiết bị di động, hay học tập trong mô hình trường đại học ảo…